Ο
Ιωάννης Γιαννόπουλος, συγγραφεύς βιβλίων για τα μυστικά της Ελλάδος και συνεργάτης του περιοδικού
«Τρίτο Μάτι», μάς ξεναγεί στην Πάρνηθα, το Μαγικό Βουνό. Εξερευνά τα δάση, τις πηγές, τα σπήλαια και τα φρούρια. Συνομιλεί με τις νεράϊδες και βλέπει τους προγόνους και τους ήρωες των Ελλήνων να ζωντανεύουν. Και αντικρύζει την αυστηρή και περήφανη Κυρά του Βουνού! Είθε σκληρή να πέσει η τιμωρία της στους βέβηλους εμπρηστές και η δύναμή της, η δύναμη της Ελληνικής Γης, να αναστήσει και πάλι το μαγικό βουνό!
Πάρνηθα: Το μαγικό βουνόΤου Ιωάννη Θ. Γιαννόπουλου
Από το βιβλίο
«Μυστική Αθήνα & Αττική», εκδ.
Έσοπτρον 1998, ISBN 960-7228-50-4
Σ' ένα μοντέρνο κόσμο που μάλιστα κλείνει μια χιλιετία εντός ολίγου και βαδίζει σε μια καινούρια, ίσως να φαίνεται περίεργο το να υπάρχει η τάση - από ένα τουλάχιστον μέρος του πληθυσμού - να επαναφέρει τους παλιούς θεούς. Αυτό ίσως συμβαίνει γιατί οι θεοί των σημερινών παγανιστών δεν είναι κατάλοιπα που τα βρίσκουν οι αρχαιολόγοι, αλλά ζώντες ενέργειες μεγάλης ισχύος.
Αυτή η θρησκεία των Παγανιστών βασίζεται σε διδασκαλίες που επέζησαν μέσω των μύθων σε μια περίοδο πολλών χιλιάδων ετών. Ο παγανισμός ποτέ δεν πέθανε. Τον Παγανισμό - μην μας τρομάζει η λέξη - τον βλέπουμε κυρίως στο μυθολογικό παραμύθι, τις ιστορίες με νεράιδες, παραδόσεις που τις μάθαμε καθισμένοι στα γόνατα της μητέρας. Το γεγονός και μόνο ότι αγαπάμε και αφηγούμαστε αυτούς τους μύθους-ιστορίες, δείχνει ότι τους κουβαλάμε μέσα μας σαν μνήμες και έχουν ιδιαίτερη αξία. Έτσι επί γενεές γενεών έχουν περάσει ως ιστορίες που έχουν λεχθεί και μεταφερθεί μέσω των λαμπερών υδάτων του Αιγαίου στον μακρύτατο βορρά και πάρα πέρα...
Οι μύθοι αυτοί έχουν επιζήσει γιατί μας μιλούν την γλώσσα της νύχτας, του ονείρου, του συμβολισμού και της αλληγορίας. Μας παιδεύουν το συνειδητό μυαλό μας γιατί δεν τους καταλαβαίνουμε απόλυτα, αν και εννοούμε ότι ο συμβολισμός τους ξετυλίγει κάποιες αιώνιες αλήθειες. Λειτουργούν σαν το σκουπιδάκι μέσα στο όστρακο. Δουλεύουν περίεργα μέσα στο μυαλό μας και μένουν όταν άλλες ιστορίες ξεχνιούνται και ξεθωριάζουν. Ξαναλέγονται σαν ιστορίες φαντασίας ή και επιστημονικής φαντασίας και πωλούνται κατά εκατομμύρια. Και ακριβώς όπως το σκουπιδάκι στο όστρακο, δημιουργούν ένα μαργαριτάρι αμύθητης αξίας:
το μαργαριτάρι της γνώσης.
Οι μύθοι έχουν αξία γιατί περιέχουν και πνευματική σοφία, όχι ενός ατόμου αλλά πολλών, σε μια χρονική περίοδο πολύ μεγάλη. Είναι τα ζώντα όνειρα της θεϊκής πνοής, που στέλλεται σε μας για να μας δείξουν το δρόμο προς το αληθινό πεπρωμένο μας, που βρίσκεται για μια ακόμη φορά στην ένωση και την αρμονία με τις θεϊκές δυνάμεις του Ουρανού και της Γης. Αυτές οι παγανιστικές θεωρίες βρίσκονται ολόγυρά μας στα λιβάδια και στους λόφους - που παλιά ήταν λόφοι ιεροί. Στους παλιούς ταφικούς τόπους που κρύβονται σε τεχνητούς λόφους, τόπους που γενεές επί γενεών έχουν βαδίσει τιμώντας τους θεούς των ανθρώπων και τις πατρίδες τους. Πρόκειται για μια θρησκεία που έχει διατηρηθεί στα τραγούδια και τους χορούς.
Καθώς μπαίνουμε στην καινούρια χιλιετία, βλέπουμε μια αναγέννηση των αρχαίων πνευματικών παραδόσεων. Οι αρχαίοι θεοί και θεές που κοιμόντουσαν για λίγο, τώρα ξυπνούν. Ο Παγανισμός γίνεται πρακτική στην Ευρώπη, Β. Αμερική, Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία. Στην Ισλανδία δε, είναι μια επίσημη θρησκεία. Βέβαια όσο μεγαλόπρεπη είναι η Φύση σε έναν τόπο, τόσο και οι παραπάνω θεωρίες γίνονται πιο έντονες. Και για να δει κανείς όλο αυτό το μεγαλείο της Φύσης δεν υπάρχει καλύτερο και ωραιότερο περιβάλλον από την Πάρνηθά μας.
Αν ο Υμηττός είναι το ιερό βουνό της Αθήνας και η Πεντέλη το πιο αγαπημένο για τους Αθηναίους, σίγουρα τότε η Πάρνηθα είναι το Μαγικό Βουνό. Εκτείνεται από την Ανατολή μέχρι τη Δύση σε μήκος τριάντα χιλιομέτρων, ενώ το πλάτος ποικίλει μεταξύ δέκα και είκοσι χιλιομέτρων. Διαθέτει πλήθος από κορυφές, βαθιές χαράδρες, μεγάλες ρωγμές, βάραθρα, διάσελα, κοιλάδες, πολλά αντερείσματα, υπώρειες και ακρώρειες. Η πιο ψηλή της κορυφή είναι η Καραμπόλλα με 1.413 μ. υψόμετρο. Οι προγονοί μας είχαν εκτιμήσει την ιδιότητά της ως φυσικό οχύρωμα της Αττικής και ήταν πάντα το μήλον της έριδος μεταξύ Αθηνών και Θηβών που διεκδικούσαν με πείσμα την κατοχή της.
Είχε δύο κεντρικές διαβάσεις. Την ανατολική προς τον Ωρωπό και από εκεί στην αντικρινή Εύβοια - πολύ σπουδαία βέβαια για την Αθήνα, γιατί από εκεί προμηθευόταν στάρι και τρόφιμα. Η Κεντρική διάβαση προς Θήβας ήταν πολύ σπουδαία και από στρατηγική άποψη για τις από βορρά εχθρικές επιθέσεις ή εισβολές. Γι' αυτό τον λόγο όλες αυτές οι διαβάσεις ήταν οχυρωμένες με ισχυρά φρούρια.
Το Πάνακτον ήταν ένα ισχυρό φρούριο στα όρια Αττικής και Βοιωτίας, πολύ γνωστό από τον δέκατο και ενδέκατο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ένας από τους πύργους του φρουρίου αυτού σώζεται πλησίον της Κάζας.
Η τοποθεσία είναι γνωστή ως Ελληνικό και το κάστρο ως Γυφτόκαστρο (!). 'Αλλο φρούριο ήταν οι Μελενές, νότια του προηγούμενου, στην ίδια δίοδο, που είχε αργότερα το όνομα "κάστρο Κορινού". Ο Στράβων αναφέρει ότι το κάστρο αυτό διεκδικούσαν και οι Θηβαίοι και ότι αυτή η διένεξη τελείωσε όταν ο Μέλανθος, κατόπιν βασιλεύς των Αθηναίων, ενίκησε σε μονομαχία το βασιλέα των Βοιωτών Ξάνθο. Έτσι αι Μελεναί περιήλθαν στους Αθηναίους.
Το ισχυρότατο και το γνωστότερο όμως σε μας κάστρο, ήταν αυτό της Φυλής που έχει το χαρακτηριστικό να είναι το καλύτερα διατηρούμενο κάστρο εκείνης της εποχής. Ευρίσκεται σε ύψος 687 μέτρων ΝΑ των προηγούμενων. Είναι γνωστό το φρούριο αυτό, γιατί έχει να κάνει με την Ελευθερία των Αθηναίων όταν ο Θρασύβουλος μαζί με τον 'Ανυτο το κατέλαβε τον Ιανουάριον του 403 π.Χ. και αφού οχυρώθηκε εκεί, εκυρίευσε αργότερα τον Πειραιά. Και αφού ενίκησε κατά κράτος, εξεδΐωξε τους τριάκοντα τυράννους από την Αθήνα που είχε επιβάλλει η ηγεμονία της Σπάρτης.
Ακόμα και σήμερα, το φρούριο της Φυλής εντυπωσιάζει με τον όγκο και τις οχυρώσεις του, ενώ η καθαρότητα της ατμόσφαιρας στο σημείο αυτό είναι τόσο μεγάλη, ώστε τις νύχτες του Νοεμβρίου η παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού, ακόμη και χωρίς ισχυρά κιάλια ή τηλεσκόπιο, επιτρέπει την αναγνώριση αστέρων και αστερισμών, αλλά και όχι μόνον αυτών, διότι έχουν παρατηρηθεί πολλά φαινόμενα που δεν παρατηρούνται στον Αττικό ουρανό, τουλάχιστον αυτό τον μήνα ή την εποχή. Μιλώ για πλήθος Περσίδων - "διάττοντες" αστέρες που παρατηρούνται συνήθως τον Αύγουστο, που στην πραγματικότητα είναι διαστημική "σκόνη" και απέκτησαν το όνομα Περσίδες διότι ενόμιζαν ότι προήρχοντο από τον αστερισμό του Περσέα - που οργώνουν τον ουρανό. Εκτός βέβαια αν δεν πρόκειται για Περσίδες, αλλά για άλλα ουράνια φαινόμενα...
Το φρούριο, που ακόμη και σήμερα είναι ασφαλέστατο για νυχτερινή παραμονή, είναι γεμάτο από θετική ενέργεια, τόσο που ο επισκέπτης δύσκολα το αποχωρίζεται. Η πλευρά που βρίσκεται πίσω από το Φρούριο (από την πλευρά που το πλησιάζουμε ανεβαίνοντας από τον δρόμο της Φυλής) είναι πολύ όμορφη και σε εντυπωσιάζει ο μεγάλος αριθμός χελωνών που υπάρχουν στην περιοχή. Μακριά δε, στο βάθος από κείνη την πλευρά, φαίνεται ο αρχαίος δρόμος που από 'κεί οδηγούσε στην Ελευσίνα.
Και φτάνουμε τώρα στο πιο μυστηριώδες από τα αρχαία φρούρια της Πάρνηθας, που είναι βέβαια η Δεκέλεια. Βρίσκεται 18 περίπου χιλιόμετρα βόρεια της Αθήνας, σε ύψος 500 μέτρων, γνωστή με το όνομα "Παλαιόκαστρο". Είναι κοντά στο Τατόι και πιο κοντά στο βασιλικό κτήμα. Από το Παλαιόκαστρο ξεκινούσε στο μέσον του λόφου, εντός των οχυρώσεων του φρουρίου, μια πολύ "στενόχωρη" στοά (και από φυσική αλλά και από ψυχολογική άποψη) που έπρεπε κανείς να μπει μέσα "μπουσουλώντας" - λίγο πιο κάνω γινόταν πιο ευρύχωρη αλλά πάντοτε προχωρούσες σκυμμένος - που πιο κάτω εξελίσσετο σε πραγματικά δύσκολο υπόγειο "μονοπάτι" με μυτερά πλαϊνά τοιχώματα, πολύ ενοχλητικά για τον γράφοντα. Ηταν ίσως από τις λίγες φορές που κινδύνεψα πραγματικά να μείνω δια παντός εκεί μέσα! Η δίοδος γινόταν όλο και πιο δύσκολη, μέχρι που αναγκάστηκα κυριολεκτικά να οπισθοχωρήσω γιατί δεν μπορούσα να κάνω στροφή. Είχα ευτυχώς την σκέψη να παρατηρήσω την πυξίδα εκεί μέσα και όταν επιτέλους βγήκα από 'κεί που είχα μπει, κάνοντας ίσως περισσότερο από τον διπλάσιο χρόνο της διεισδύσεως, βρήκα ότι η δίοδος διευθυνόταν προς το Βασιλικό κτήμα. Το λυπηρό είναι ότι δεν μπορούσα να εφαρμόσω την μέθοδο που ακολουθώ σ' αυτές τις περιπτώσεις - αν δυσκολεύομαι να "μπω" από το άνοιγμα, βγαίνω και ψάχνω για την έξοδο ώστε να μπω από 'κεί. Ο λόγος φυσικά ήταν ότι η έξοδος ήταν εντός του Βασιλικού κτήματος. Εδώ δεν θα ήταν νομίζω εκτός τόπου και αντικειμένου, να πω ότι και από την Κηφισιά υπάρχουν αρκετές υπόγειες στοές που οδηγούν προς το βασιλικό κτήμα του Τατοΐου. Για να επανέλθουμε λοιπόν στο φρούριο της Δεκέλειας ή Παλαιόκαστρο, αυτό υπήρξε μοιραίο για τους Αθηναίους, όταν οι Σπαρτιάτες ακολουθώντας την συμβουλή του Αλκιβιάδη έχτισαν το φρούριο βάζοντας ισχυρή φρουρά εκεί, ώστε να αποκλείσουν τον ανεφοδιασμό των Αθηναίων κατά το 19ο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου, το 413 π.Χ. Αυτό στάθηκε η αιτία, μαζί με την ήττα στην ναυμαχία "Αιγός ποταμών", στο να συνθηκολογήσουν οι Αθηναίοι άνευ όρων. Λόγω δε της φυσικής του θέσης που ήταν οχυροτάτη, λεγόταν και "κλειδί" γιατί έκλεινε το δρόμο προς τα ανατολικά. Πλάι λοιπόν σ' αυτή τη φυσική και οχυρά θέση, η βασιλική οικογένεια έστησε το Μαυσωλείο του Γεωργίου του Α' και Αλεξάνδρου του Α', της Όλγας, του Κωνσταντίνου ΙΒ', της Σοφίας, βασιλέων των Ελλήνων!
Φτάνουμε στο τελευταίο φρούριο επί της Πάρνηθας - του οποίου δυστυχώς δεν υπάρχουν σαφή ίχνη - δηλαδή το Λειψύδριον. Πιθανόν να βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μέτρων στο Κατσιμίδι, επί της δημοσίας οδού προς τον Ωρωπό. Την ονομασία της όμως η Πάρνηθα ως το μαγικό βουνό της Αττικής δεν την πήρε βέβαια από τα οχυρά της φρούρια σε κάποιες άλλες εποχές, αλλά από την φύση της που είναι εντελώς διαφορετική από τα άλλα βουνά. Ένα περιβάλλον που μοιάζει μάλλον να ανήκει σε βορεινή χώρα, παρά στην πιο νότια της Ευρώπης.
Πράγματι, ο πράσινος πλούτος του περιβάλλοντος της χωρίζεται σε δυο ζώνες: σ' αυτή που βρίσκεται κάτω από τα 800 μέτρα υψόμετρο και σ' αυτήν που υπάρχει πάνω από τα 800 μέτρα. Στην πρώτη περιοχή επικρατεί το γνωστό Πεύκο της Αττικής, πιο δυνατό και θαλερό όμως εδώ. Οι περιοχές που ανήκουν σ' αυτό το υψόμετρο είναι το Τατόι, ο 'Αγιος Μερκούριος και το Μετόχι, στις οποίες υπάρχουν και άλλα δένδρα όπως Πλατάνια, Βελανιδιές, Κουμαριές. Σχίνα, Χαρουπιές και Λευκές. Στην άλλη όμως περιοχή, πλούσια και σε φαινόμενα που θα αναφέρω πιο κάτω, επικρατεί ο έλατος. Η ποικιλία αυτή τον Ελάτου που έχει βαθύτατο πράσινο χρώμα από την μία όψη και ασημένιο από την άλλη (εσωτερική), συντελεί ώστε να έχει ολόκληρο το βουνό, σε ένα υψόμετρο χιλίων μέτρων, μια όψη παραμυθένια. Όταν δε χιονίσει, και εδώ χιονίζει αρκετά με το χιόνι να φτάνει μέχρι και στα δύο μέτρα ύψος, τότε η ατμόσφαιρα μόλις λίγα χιλιόμετρα από την Αθήνα έχει τελείως βορεινή όψη.
Την όλη εικόνα συμπληρώνει και ο κέδρος, ο οποίος έχει και την περίεργη ιδιότητα να έλκει τους κεραυνούς που ασύστολα και συνεχώς πέφτουν στις κορυφές του. Παλαιότερα, όπως αναφέρει ο καλός φίλος και πολύτιμος "βοηθός" μου, ο Παυσανίας, υπήρχαν εδώ ψηλά αρκούδες και αγριόχοιροι! Οι αρκούδες έλειψαν αρκετά νωρίς, ωστόσο οι αγριόχοιροι υπήρχαν μέχρι το τέλος του περασμένου αιώνα. Μέχρι δε την εποχή του πολέμου υπήρχε αφθονία λύκων, τσακαλιών και αλεπούδων. Σπανίως συναντά κανείς αγριόγατους, ενώ αφθονούν οι σκαντζόχοιροι, οι ασβοί, οι χελώνες και μερικά φίδια.
Κάποτε, στους αιθέρες του μαγικού βουνού υπήρχαν αετοί, σαν κι αυτόν που σήμερα βλέπουμε βαλσαμωμένο στο γνωστό καταφύγιο. Τα περήφανα αυτά πουλιά διώχθηκαν ανηλεώς με επικηρύξεις από το υπουργείο Γεωργίας λόγω της αρπαγής από αυτά μικρών προβάτων. Οι παλιοί τσοπάνηδες της περιοχής έλεγαν ότι από το κόκκαλο του ποδιού του αητού κατασκευάζουν τις καλύτερες φλογέρες... Τώρα υπάρχουν πλέον λίγα γεράκια αλλά πολλά άλλα πουλιά, όπως κουκουβάγιες, κούκοι, γκιώνηδες, αγριοπερίστερα, πέρδικες, κοτσύφια, τσίχλες, τρυγόνια και μελισσουργοί.
Το στοιχείο όμως που είναι πλέον άφθονο στο Μαγικό βουνό είναι το νερό. Πολύ καλό, εύγευστο, καθαρότατο και από μερικές πηγές χωνευτικό και ιαματικό επειδή περιέχει μεγάλη ποσότητα σόδας, ασβεστίου και ιωδίου. Οι πηγές της Πάρνηθας είναι άφθονες: Ανατολικά η πηγή Καμάριζα σε ύψος 650 μ., η βρύση της Αγ. Τριάδος, η πηγή Κρόνιεζι, η Γκούριζα στα 450 μ. και του Αγ. Μερκουρίου. Νοτιότερα οι βρύσες της Αγ. Μαρίνας στα 527 μ., του Κατσιμιδιού, η βρύση Μελούσι, της Κιθάρας, και η Ντώρντιζα στα 660 μ. Στο κέντρο, η μικρή και η μεγάλη Γκούρα στα 900 μ., οι δύο της Μόλας στα 1.040 μ., η βρύση Πράπα, το Μεσσανό Νερό στα 1.060 μ., η μεγάλη του Κανταλιδιού στα 1.150 μ., δεξιότερα οι πηγές της Κορομηλιάς, η βρύση της Κυράς 1.050 μ. και ακόμη δεξιότερα η πηγή Κακούρη, με τον Αγ. Ηλία.
Αριστερότερα του Κανταλιδιού τρέχουν οι πηγές Λάκκας, όπου και το καταφύγιο στα 1.100 περίπου μέτρα. Στο κέντρο, της Αγ. Τριάδος στα 1.000 μ., του Παλιοχωριού, του Βιλλιανού στα 940 μ. Η Γαϊδουρόβρυση στα 1.020 μ. και η Σκίπιζα στα 1.190 μέτρα. Δυτικότερα πάλι είναι οι τρεις μεγάλες πηγές της Γκούρας (Γκούρα, Κρόνιζα, Καλογήρου). Η πρώτη λέγεται και πηγή Πάνα και είναι οι πλουσιότερες του βουνού με υπέρ άφθονα νερά. Αριστερά τους η βρύση Μπίκελα στα 790 μ., η 'Ασπρη Βρύση, η Βίγλια, του Καλαμαρά στα 860 μ., η Αγ. Παρασκευή στα 700 μ. κάτω από το φρούριο της Φυλής, η πηγή Ταλμίδι και χαμηλότερα η πηγή της μονής Κλειστών.
Όλες τις κυριότερες πηγές και βρύσες τις Πάρνηθας τις ανέφερα γιατί εκτός που είναι όλες ευχάριστες, όμορφες και κυριολεκτικά "ανανεώνουν" τον στρατοκόπο, έχουν το στοιχείο του νεραϊδότοπου, των φαινομένων και των ιστοριών που καθιστούν τον τόπο πραγματικά Μαγικό.
Είπα στρατοκόπο και θυμήθηκα αποστάσεις που θα ανταμείψουν οποιονδήποτε τις πραγματοποιήσει. Δύο ώρες βόρεια της Μονής Κλειστών και μια ώρα ανατολικότερα του φρουρίου της Φυλής, σε ένα υψόμετρο 912 μέτρων σε μια δυσκολοπάτητη τοποθεσία, υπάρχει η σπηλιά του άλλου άρχοντα του βουνού - ο πρώτος και καλύτερος είναι ο Ήλιος - του Πάνα. Η σπηλιά που λέγεται και "λυχνοσπηλιά" εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των λύχνων που βρέθηκαν εκεί, έχει βάθος γύρω στα 60 μέτρα και καταλήγει σε έναν άλλο θάλαμο 12 μέτρων. Δεν παρατήρησα διόδους, στοές ή πηγάδια, εκτός βέβαια εάν είναι κλειστά ή τα έχουν κλείσει προ πολλού. Στις ανασκαφές που έγιναν εκεί πριν από τον πόλεμο βρέθηκαν πλήθος λύχνων και διάφορα αγγεία αρχαίας λατρείας που φτάνουν στην Μυκηναϊκή εποχή. Αυτό βέβαια είναι πολύτιμο στοιχείο διότι αποδεικνύει τη χρησιμοποίηση των σπηλαίων ως λατρευτικών τόπων κατά την Μυκηναϊκή περίοδο και στην κυρίως Ελλάδα, ενώ αυτό ήταν γνώρισμα μόνο της Κρήτης.
Το σπήλαιο μετά τους Περσικούς πολέμους - όπως και τα περισσότερα σπήλαια της Αττικής - αφιερώθηκε στον Θεό Πάνα γιατί βοήθησε τόσο πολύ τους Αθηναίους κατά την διάρκεια των πολέμων αυτών - άλλα παραδείγματα τέτοιων σπηλαίων είναι του Πάνα στον Μαραθώνα, του Αρχεδήμου, αρκετών σπηλαίων της Πεντέλης, του Πανός στο Πάνειο όρος (Σούνιον) και σε άλλα πολλά σπήλαια της Αττικής. Η κάθοδος στο σπήλαιο δεν είναι ευχερής αλλά παρουσιάζει αρκετή δυσκολία. Επειδή δεν ήξερα την ακριβή τοποθεσία, κατά την πρώτη μου επίσκεψη στο σπήλαιο - αρχές της δεκαετίας του 1960 - περιπλανήθηκα αρκετά, παίρνοντας λάθος μονοπάτια και ξεκινώντας από λάθος αφετηρία. Ταλαιπωρήθηκα πολύ και αφού έφτασα πλησίον της τοποθεσίας του σπηλαίου είδα ότι βρισκόμουν ακριβώς από πάνω από το σπήλαιο αλλά δεν υπήρχε κανένας τρόπος να κατέβω από 'κεί στην είσοδο.
Τελικά όταν βρήκα το δρόμο από το εντελώς αντίθετο σημείο, άρχισε να νυχτώνει και φυσικά ήταν αδύνατο να συνεχίσω στο σκοτάδι με το φως του φακού και να ακολουθήσω το μονοπάτι που ήλπιζα να με οδηγήσει επιτέλους στην είσοδο της σπηλιάς. Αποφάσισα λοιπόν να κατασκηνώσω εκεί και να περάσω την νύχτα. Βρήκα ένα μικρό πλάτωμα και βάλθηκα να στήνω την κλασική στρατιωτική σκηνή των δύο ατόμων - ήταν αν θυμάμαι καλά Νοέμβριος και τα βράδια είχαν αρχίσει να γίνονται αρκετά κρύα. Σε λίγο ήταν όλα έτοιμα. 'Αναψα ένα μικρό φαναράκι και κάθισα να φάω απ' έξω ακριβώς από την μικρή σκηνή. Η νύχτα ήταν τόσο μαγευτική ώστε θεώρησα το λιτό μου γεύμα "ξηράς τροφής" ως το νοστιμότερο τον τελευταίο καιρό, ακόμη όμως και αφού τελείωσα έκανα αρκετή ώρα να μπω μέσα στην σκηνή για ύπνο.
Όταν το αποφάσισα - θα ήταν γύρω στις 22:30 - μπήκα και έκλεισα το φερμουάρ αφήνοντας μερικούς πόντους ανοιχτή την σκηνή, ώστε να μπαίνει κάποια από την μαγεία της νύχτας και του βουνού μέσα και κοιμήθηκα σχεδόν αμέσως. Θα είχαν περάσει, είχα την εντύπωση, αρκετές ώρες, ήταν γύρω στις 3:00 το πρωί, όταν ξύπνησα νοιώθοντας κάποια παρουσία. Μου φάνηκε ότι είδα κάποια φώτα στα αριστερά μου, δηλαδή εκεί που υψωνόταν το βουνό και το σπήλαιο του Πάνα και ανησύχησα πολύ. Δεν ήξερα τι ήταν. Αν ήταν κάποιοι άλλοι πεζοπόροι και κατέβαιναν προς το μέρος μου, θα έπεφταν κυριολεκτικά επάνω στην σκηνή.
Εκείνη την στιγμή πάλι είδα τα φώτα. Παρατηρώντας τα πάντα μέσα από την σκηνή νόμισα ότι ήταν φωτοβολίδες. Αποφάσισα να βγω έξω για να δω επιτέλους τι αφορούσαν αυτά τα "φώτα". Πράγματι άνοιξα εντελώς το φερμουάρ και άρχισα να δρασκελίζω την είσοδο όταν πάλι φάνηκαν τα "φώτα". Ηταν κάτι που δεν έμοιαζε ακριβώς με φως, όπως τουλάχιστον το εννοούμε. Κατ' αρχήν δεν υπήρχε πηγή φωτός, ή κάτι άλλο που να εξηγούσε αυτήν την ύπαρξη των φώτων. Ήταν μεγάλες φωτεινές μπάλες διαφόρων μεγεθών και λευκού φωτός, που ανέβαιναν προς τα επάνω αρκετά νευρικά και γρήγορα, ενώ μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, γύρω στο μισό λεπτό, έπαιρναν ή μάλλον αποκτούσαν ταχύτητα και εξαφανίζονταν μέσα στον έναστρο καθαρό νυχτερινό ουρανό!
Η απόσταση - όπως θα έβλεπα το επόμενο πρωί - ήταν περίπου 300 μέτρα από μένα και ακριβώς επάνω από την σπηλιά του Πάνα. Γι' αυτό δεν μπορούσα να προσδιορίσω ακριβώς το μέγεθος τους. Θα έλεγα όμως πάνω-κάτω ότι ήταν σαν ένα πολύ "μικρό αυτοκίνητο" και εννοώντας "μικρό αυτοκίνητο" την εποχή εκείνη είχα στο μυαλό μου το "FIAT 500". Από τη στιγμή εκείνη, τις "μπάλες" αυτές τις είδα άλλες τρεις φορές χωρίς να καταλάβω περί τίνος επρόκειτο. Ήταν τελείως αθόρυβες και το λευκό τους φως "ζωηρό και λαμπερό". Όλα δε ανέβαιναν επάνω και έπαιρναν την ίδια διεύθυνση προς το μέρος του χωριού της Φυλής, την τότε Χασιά!
Καθ' όλη την διάρκεια της υπολειπόμενης νύχτας έμεινα στο ίδιο σημείο παρατηρώντας, γιατί κάτι μου έλεγε ότι όταν σταματούσαν οι φωτεινές μπάλες να πηγαίνουν προς την διεύθυνση που ανέφερα παραπάνω, θα ακολουθούσε κάτι... μεγαλύτερο. Τίποτε τέτοιο όμως δεν συνέβη. Με το πρώτο φως της ημέρας άρχισα πάλι να ανεβαίνω προς τα πάνω. Φτάνοντας στην σπηλιά δεν μπήκα αμέσως μέσα, παρά έψαξα το μέρος ολόγυρα μήπως βρω κάτι που ίσως έριχνε λίγο φως στην όλη υπόθεση. Δεν βρήκα όμως τίποτα, παρά μόνο ένα κομμάτι του εδάφους που φαινόταν να είχε πατηθεί κατά περίεργο τρόπο. Τότε δεν έδειξα τόσο μεγάλο ενδιαφέρον ούτε μου έκανε μεγάλη εντύπωση, όση ίσως θα μου έκανε αν το ίδιο το έβλεπα σήμερα. Πάντως μπορώ να πω με σιγουριά ότι και το σπήλαιο του Πανός δεν μου έκανε την απαιτούμενη εντύπωση μετά τις νυχτερινές... επισκέψεις.
Οι πανέμορφες πηγές της Πάρνηθας που συνεχίζουν και ξεδιψούν τον πεζοπόρο, έχουν ιστορίες να διηγηθούν για ξωτικά, φαντάσματα, νεράιδες, ακόμη και βρικόλακες. Σε μια πηγή από τις πλουσιότερες σε νερό, αυτήν της Κυράς, οι παλιοί έλεγαν ότι το απογευματάκι τον χειμώνα, όταν ο ήλιος πλέον χάνεται, ο οδοιπόρος δεν πρέπει να βρεθεί κοντά εκεί γιατί οπωσδήποτε θα συναντήσει το κοριτσάκι με τα άσπρα και την μητέρα του. Το κοριτσάκι ξεπροβάλλει ανάμεσα από τα σκοίνα αριστερά της πηγής, χωρίς κάποια ας πούμε "εισαγωγή". Φέρει φορεματάκι ολόασπρο, με μια γαλάζια κορδέλα γύρω από την μέση, αλλά όλα είναι παλαιομοδίτικα σαν τις εικόνες που βλέπουμε του περασμένου αιώνα.
Η εικόνα του κοριτσιού έρχεται προς το μέρος του οδοιπόρου με απλωμένα χέρια και δάκρυα στα μάτια. Όταν πλησιάζει, βλέπει ότι ο στρατοκόπος δεν είναι η μητέρα της και φεύγει από εκεί που ήρθε. 'Αλλες πάλι φορές εμφανίζεται μια γυναίκα γύρω στα σαράντα, φορώντας κι αυτή ρούχα μιας περασμένης εποχής, που κάτι ψάχνει στους γύρω θάμνους και πίσω από τους βράχους επισταμένα. Όταν δει τον επισκέπτη της πηγής ταχύνει το βήμα και τον πλησιάζει. Αφού όμως δει ότι δεν είναι αυτός που ψάχνει, τότε ή θυμώνει παίρνοντας μια φοβερή όψη που μπορεί να φοβίσει τον καθένα ή αρχίζει να κλαίει και χάνεται ψάχνοντας. Να 'ναι άραγε η μάνα που ψάχνει το κοριτσάκι; Ποιος να ξέρει;
Η ονομασία όμως της πηγής δεν έχει σχέση με το πιο πάνω φαινόμενο. Η Κυρά που έχει πάρει το όνομα της η πηγή, είναι η Κυρά του Βουνού. Το να ανέβει κάποιος το βουνό περπατώντας, αποτελεί όχι μόνο άθλο αλλά πορεία μυήσεως. Πρώτα γιατί η πορεία είναι δύσκολη, αλλά μετά έρχεται η ανταμοιβή του κόπου. Μπορούμε να πούμε ότι η μύηση αυτή έχει δύο επίπεδα: η άνοδος μέχρι τα 800 μ. υψόμετρο και ακολούθως η άνοδος των γύρω κορυφών που είναι πιο δύσκολη, αλλά η ανταμοιβή, βλέποντας ο ορειβάτης την ομορφιά, την καθαρότητα και την περηφάνια του βουνού είναι μεγαλύτερη.
Αρχίζοντας από την κορυφή του Ξεροβουνού στα 1.125 μ., προχωρώντας ακολούθως στην κορυφή του Αέρα στα 1.127 μ. και αμέσως μετά στην κορυφή της Κυράς στα 1.164 μ., ενώ απομένει πλέον η κορυφή η υψηλότερη της Καραμπόλας στα 1.413 μ. Όταν λοιπόν ο ορειβάτης φτάνει στην κορυφή της Κυράς, έχει γίνει πια βουνίσιος. Έχει αλλάξει προ πολλού όλο τον μολυσμένο αέρα που είχε στα πνευμόνια του με καθαρό και υγιεινό, έχει ανταλλάξει το γκρίζο χρώμα της μελαγχολίας με το καταπράσινο και το ασημί των δένδρων, και το γαλάζιο έντονο του ουρανού τον έχει κάνει πραγματικά και κυριολεκτικά "άνω θρώσκοντα". Την ονομασία αυτή την καθαυτό Ελληνική, που δεν μεταφράζεται σε καμιά άλλη γλώσσα. Και βέβαια έχει γίνει ελεύθερος βλέποντας τα γεράκια και τους αετούς!
Έτσι φτάνει στην κορυφή της Κυράς, εκεί ακριβώς που η Ανατολή και η Δύση του Ήλιου είναι μια γιορτή και ο μυρωμένος αέρας γεμάτος αρχέγονα μουρμουρίσματα. Εκεί λοιπόν που την νύχτα η κορυφή μιλά με το φεγγάρι, εκεί ακριβώς είναι η κατοικία της Κυράς του Βουνού! Όποιος έχει αντοχή και δύναμη να ανέβει με τα πόδια εκεί πάνω, όποιος έχει ήδη νοιώσει τις παλιές αξίες που ταξιδεύουν με τον αέρα και το φως, έχει ίσως μια μικρή πιθανότητα να δει την Κυρά του Βουνού. Λένε όμως πως αυτοί οι λίγοι που θα 'χουν την τύχη να την δουν αυτήν την Ακριβοθώρητη, θα αλλάξει η ζωή τους τελείως. Αμέσως θα αποκτήσουν σκοπό και περιεχόμενο στην ζωή τους και φως μυστηριακό σ' ό,τι κάνουν. Ναι, είναι αυστηρή η Κυρά του Βουνού.
Για ανθρώπους όπως οι σημερινοί δεν έχει μάτια. Για ανθρώπους μηχανές που τρώνε μόνο κι αφοδεύουν, πολλαπλασιάζονται και πεθαίνουν, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον. Αυτοί καλύτερα να κάτσουν εκεί στις τρύπες των βρωμερών πόλεων και να μεθούν ακούγοντας το μεταλλικό ήχο των νομισμάτων. 'Αλλα και άλλοι ενδιαφέρουν την Κυρά του Βουνού. Θυμάται παλιά τους ανθρώπους, πολύ παλιά, όταν ακόμη έφτιαχναν ημίθεους, ήρωες, τότε που άφηνε την κατοικία της - το Βουνό - για να τους δει και να τους καμαρώσει: στον Μαραθώνα, στην Σαλαμίνα, στην Πνύκα και στην Ολυμπία! Τότε που είχε ακολουθήσει με το θεϊκό της βλέμμα τον Αλέξανδρο στην Ασία και τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες.
Μετά, σιγά-σιγά αποτραβήχτηκε με παρέα τους λύκους και τους αητούς. Η δροσιά του πρωινού, η καθαρή βροχούλα και το χώμα του βουνού με τα αγριολούλουδα, ήταν εικόνες καλύτερες από τον κόσμο που ζούσε κάτω στις κοιλάδες. Πάντα όμως ελπίζει να ανέβει μέχρι εκεί ψηλά ο σωστός οδοιπόρος. Αυτός που θα ξεχάσει τη σημερινή "ζωή" έστω και για λίγο. Κάπου κοντά στην κατοικία της είναι μια καθάρια πηγή - η πηγή της! Ακόμη και οι αέρηδες του Μαγικού βουνού πολύ τη σέβονται, γι' αυτό τα νερά της είναι πάντα ήρεμα. Στα γαλάζια και κρυστάλλινα αυτά νερά θα πρέπει να λουστεί και να πιεί ο οδοιπόρος. Να ανανεωθεί και να θυμηθεί τις ρίζες του, τις ξεχασμένες του μνήμες και τις παλιές αξίες! Να λουστεί και να βγει νέος άνθρωπος, νέος και αναγεννημένος! θα περάσει την νύχτα του δίπλα στην Πυρά που θ' ανάψει, ριγώντας στο υπέροχο κρύο της νύχτας του Βουνού. Στην ιερά πυρά που θα κάψει όλα όσα του θυμίζουν την μέχρι τώρα σάπια του ζωή.
Το βλέμμα του θα το έχουν απορροφήσει οι φλόγες και θα δει οράματα από παλιούς χρόνους, γεμάτα από πολεμικούς παιάνες και αυλούς αρχόντων του δάσους, θα δει μορφές ξεχασμένες, ημίθεους και ήρωες, Κενταύρους και Φαέθωνες, ποιμένες και γεωργούς, άρματα και κλαγγές όπλων, χρησμούς μαντείων και κραυγές πολεμιστών και όμορφους καλλιμάρμαρους ναούς. Τα ζώα, οι λύκοι, τα νυκτόβια, κοντά του κι αυτά. Δεν τον ενοχλούν και δεν τους ενοχλεί. Είναι ο τόπος! Ιερός και μαγικός: χρυσαετοί, γεράκια και φοίνικες. Ναι, απαράλλαχτα: εκ της τέφρας μου αναγεννώμαι! Σε μια χώρα θεϊκή σαν τούτη εδώ, οι άνθρωποι δεν μπορεί, πρέπει να της μοιάζουν! Με τις πρώτες αχτίδες του Ήλιου θα νοιώσει εντελώς διαφορετικός.
Θα σταθεί στα πόδια του από 'δώ και εμπρός. Δεν έχει ανάγκη κανένα! Είναι σαν τους προγόνους του. Όπως οι παλιοί, οι γενναίοι, οι καθαροί. Αυτοί που δημιούργησαν τούτη την χώρα. Αυτοί που του ζητούν να συνεχίσει το δρόμο που αυτοί χάραξαν. Με παιάνες ή μοιρολόγια δεν έχει σημασία. Αρκεί οι πράξεις και η ζωή, η νέα του ζωή να είναι αυτή της πανάρχαιας και δοξασμένης χώρας. 'Ο,τι δεν είναι καλό γι' αυτήν, είναι κακό! Από εδώ και πέρα. σκέψεις μόνο σαν κι αυτές που κάνει ένας Ελεύθερος 'Ανθρωπος. Έτσι τώρα. νέος πραγματικά άνθρωπος, γεμάτος δύναμη για το μέλλον ο οδοιπόρος μας ετοιμάζεται να πάρει το δρόμο του γυρισμού. Είναι βιαστικός γιατί πρέπει να πει και σε άλλους πώς ν' αλλάξουν. Και εκεί που είναι έτοιμος για το ξεκίνημα, θα μείνει άλαλος και μαρμαρωμένος! Εμπρός του μια οπτασία: μια πανέμορφη κόρη με ρούχα αμαζόνας. Δίπλα της, δύο λύκοι και λίγο πιο ψηλά ένας χρυσαετός. Θεϊκό χαμόγελο στα χείλη της.
Η Κυρά του Βουνού!
Περήφανη και αγέρωχη, καλή και προστατευτική για το νέο της παιδί, τον οδοιπόρο. Από 'δώ και εμπρός θα τον προστατεύει και θα τον οδηγεί. Μεγάλος ο αγώνας του και η αποστολή του. Μα αξίζει να ζει κανείς για τέτοιους δυνατούς και μαγικούς αγώνες. Και το ξέρει. Έχει πείρα η Κυρά του Βουνού από Αλέξανδρους, Λεωνίδες, Ηρακλείδες και Αχιλλέες - όλοι τους ήταν παιδιά της. Του δείχνει με το χέρι της τον καινούριο του δρόμο και του λέει: «Πήγαινε, είσαι έτοιμος! Να η ολοκληρωτική μύηση!».
Η τελευταία και πιο ψηλή κορυφή του Μαγικού βουνού, η Καραμπόλα, είναι ο τόπος με την ολοκληρωμένη θέα. Εκεί ακριβώς είχαν διαλέξει οι Αθηναίοι να στήσουν άγαλμα του Παρνηθίου Διός και στην κορυφή 'Αρμα, μαρμάρινο βωμό που θυσίαζαν στον Σημαλέοντα, τον Απήμιο και τον Όμβριο Δία. Λειτουργούσε επίσης η κορυφή αυτή ως άλλη... μετεωρολογική υπηρεσία, καθώς παρετηρείτο συστηματικά για την πρόβλεψη των καιρικών συνθηκών της Αττικής. Οποτε λοιπόν άστραφτε στην κορυφή 'Αρμα, ήταν και η στιγμή για τους Αθηναίους να στείλουν θυσίες στους Δελφούς. Η φράση "Όποτε δι' άρματος αστράψει" έμεινε κλασική. Στο 'Αρμα υπήρχε και μικρός δήμος, του οποίου το όνομα - όπως άλλωστε και της κορυφής - είχε προέλθει από το 'Αρμα του μυθικού ήρωος Αμφιάραου ο οποίος έπεσε από το άρμα του στο σημείο εκείνο.
Οι δύο παραπάνω κορυφές της Πάρνηθας είναι τα ωραιότερα παρατηρητήρια όλων των περιοχών της Αττικής. Εκτός των άλλων, εδώ θα 'πρεπε να ιδρυθεί και μόνιμο παρατηρητήριο για ουράνια και άλλα μυστηριώδη φαινόμενα. Πολλές φορές έχεις την εντύπωση ότι όλη αυτή η περιοχή αλλάζει ή είναι διαφορετική από την τελευταία φορά που την επισκέφθηκες. Ίσως βέβαια είναι το φως που σκιάζει ή "βάφει" περίεργα το περιβάλλον, με αποτέλεσμα να αλλάζει όψη. Πάλι όμως όταν λέω ότι μοιάζει διαφορετικό, είναι διαφορετικό! Ακόμη και οι μυρωδιές είναι διαφορετικές. 'Αλλοτε απαλές και άλλοτε έντονες, πάντα την ίδια ώρα επίσκεψης, την ίδια εποχή.
Εντύπωση επίσης προκαλεί η μη συναίσθηση της ώρας εκεί επάνω. Συμβαίνει η ώρα του ρολογιού να τρέχει πολύ, χωρίς όμως αυτή η αλλαγή της ώρας να φαίνεται στη Φύση και άλλοτε συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Το περίεργο είναι ότι κατά την ώρα αυτής της "αλλαγής" φαίνονται διαφορετικά και τα πέριξ: η Πεντέλη δείχνει όψη πιο "γεμάτη", με πράσινες κοιλάδες και "καινούριες κορυφές", χωρίς ραντάρ και άλλα γνωρίσματα που θεωρούνται χαρακτηριστικά. Το ίδιο και ο Υμηττός, σαν να είναι γεμάτος δένδρα και κάπως πιο "εξωτικός". Την ίδια στιγμή η θάλασσα και η πέραν του Λυκαβηττού Αθήνα φαίνεται η ίδια. Δεν είναι δυνατόν το φως του ήλιου να παίζει τέτοια παιχνίδια. 'Αλλωστε δεν φαίνεται το περιβάλλον να είναι πάντοτε διαφορετικό, σε κάθε επίσκεψη στο Μαγικό Βουνό. Αν κανείς κλείσει το τρίγωνο των κορυφών Πάρνηθος - Πεντέλης - Υμηττού, θα έλεγα ότι η "αλλαγή" αφορά τον τόπο που περικλείεται εντός του παραπάνω τριγώνου! Όταν ανεβαίνει κανείς περπατώντας στις δύο αυτές κορυφές, ακόμη και αν υπάρχει αυτή η αλλαγή, δεν την βλέπεις αμέσως ή μάλλον την βλέπεις εντελώς ξαφνικά, σαν να δρασκέλισες κάποια αόρατη γραμμή στο έδαφος - μήπως είναι η γραμμή εκείνη που αποτελεί την μια πλευρά του προαναφερθέντος "τριγώνου";
'Αλλα περίεργα φαινόμενα μέσα στο "τρίγωνο", είναι ίσως μερικά που παλαιότερα παρατηρούνταν στην Πεντέλη. Αν πας στην κορυφή με κάποια παρέα, ορισμένα μέλη της αρχίζουν ξαφνικά να γελούν χωρίς να υπάρχει λόγος, ή να μιλούν γρήγορα και ατελείωτα με μεγάλη ποικιλία, χωρίς ούτε καν να ενδιαφέρονται για διάλογο. Η φωτογραφική μηχανή και η πυξίδα εντός του "τριγώνου" δεν λειτουργούν ή λειτουργούν λανθασμένα. Τα άτομα που μέχρι προ ολίγου γελούσαν, αργότερα όχι μόνο δεν θα θυμούνται τα γέλια τους αλλά και θα το αρνηθούν κατηγορηματικά. 'Αλλη απορία μου είναι το γιατί δεν υπάρχουν πολλοί επισκέπτες στις κορυφές αυτές. Με τέτοια καταπληκτική θέα; 'Αλλοι πάλι επιδιώκουν με θρησκευτική ευλάβεια να ανεβαίνουν στην πιο ψηλή κορυφή -την Καραμπόλα - κάποιες ορισμένες όμως ημέρες, ώρες και εποχές...
Όπως εκείνη τη νύχτα προς το πρωί της 22ας Δεκεμβρίου του 1996.
Η μικρή ομάδα προχωρούσε. Ο δρόμος γινόταν ολοένα και πλέον ανηφορικός. Το κρύο, το χιονόνερο και ο βοριάς τους μαστίγωνε στο πρόσωπο, αλλά αυτοί βιάζονταν να φτάσουν στον προορισμό τους. Ακόμη το σκοτάδι κυριαρχούσε και το φως απείχε πολύ, γεγονός που έκανε δυσκολότερη την ανάβαση. Προχωρούσαν περισσότερο από διαίσθηση παρά από γνώση. Δεν υπήρχαν αναγνωριστικά σημάδια άλλωστε, ούτε φυσικά ούτε τεχνητά. Προχωρούσαν με βαρύ το βήμα αλλά πεισματικά, επίμονα, μέχρις ότου η στροφή του μονοπατιού τελείωνε και άρχιζε μια άλλη και όταν και αυτή τελείωνε πάλι μια νέα και ούτω καθεξής. Πού και πού, η αγωνία μην τυχόν και φτάσουν αργά, τους έκανε να σταματούν προσπαθώντας να δουν τι ώρα είναι, αλλά μάταια, τίποτε δεν μπορούσε να διακρίνει κανείς. Ούτε μια χαραματιά να περάσει κάποιο φως, ούτε καν μια αντανάκλαση που θα τους βοηθούσε να δουν τους δείκτες του ρολογιού. Μόνο η πνοή του παγωμένου ανέμου στα πρόσωπα τους, που ήταν σαν να τους έλεγε: «Πού πάτε στα άγρια χαράματα; Δεν περιμένετε τουλάχιστον να ξημερώσει;». Αλλά αυτοί εκεί! Πείσμα στο πείσμα, με κλειστό το στόμα, με τάξη στο δρασκέλισμα και πειθαρχία στην αναπνοή, προχωρούσαν. Μα μήπως ήταν η πρώτη φορά που το επιχειρούσαν; Τι κι αν κάθε χρόνο κουβαλούσαν και ένα επί πλέον χρόνο στην ράχη τους; Βαρύτερο το φορτίο, ο σκοπός όμως σκοπός και η ανταμοιβή γλυκιά και πλήρης ικανοποίησης.
Κάποτε οι στροφές τελείωσαν, το χιονόνερο σταμάτησε και μόνο το δριμύ κρύο εξακολουθούσε. Η εντύπωσή τους ήταν ότι το σκοτάδι δεν έδειχνε και τόσο αδιαπέραστο όπως πριν. Ήταν φανερό ότι η νύχτα σιγά και σταθερά αποχωρούσε δίνοντας τη θέση της στο φως και την ημέρα. Σιλουέτες δένδρων και βράχων άρχισαν να αποκαλύπτονται και ο αέρας ήταν ο χαρακτηριστικός μυρωμένος αέρας της αυγής και του δάσους. Έντονη τους ήταν η εντύπωση, ενός αγώνα δυνατού μεταξύ των δυνάμεων της νύχτας και του σκότους εναντίον της ημέρας και του φωτός. Το φως και η ημέρα φαίνονταν ότι νικούσαν τον αγώνα και όπως τα επινίκια, έτσι και η ημέρα προμηνυόταν λαμπρή.
Τάχυναν το βήμα. Δεν σήκωνε καθυστέρηση η στιγμή. Σε κάποιο θρόισμα του αέρα ρίγησαν τα ψηλά έλατα, ενώ επιτέλους κατόρθωσαν να δουν την ώρα. Είχαν ακόμη σαράντα λεπτά στην διάθεση τους αλλά ακόμη απείχαν πολύ. Πολύ γρήγορα ένα μικρό κοκκίνισμα στα νέφη του ορίζοντα έδειξε ότι οριστικά πια η νύχτα είχε φύγει, νικημένη ολοκληρωτικά και αδυσώπητα. Το κόκκινο χρώμα του φωτός από μια ορισμένη κατεύθυνση τους έδωσε το στίγμα που τους χρειαζόταν.
Ήταν η Ανατολή!
Προς τα εκεί λοιπόν έστρεψαν το βήμα. Οδηγός τους πλέον το φως, που έβαφε με αισιοδοξία και πίστη την ανατολή, αυτό το Απολλώνιο φως που σημάδευε τις καρδιές και τις ψυχές τους για πολλά χρόνια τώρα, ήταν η ατραπός του περάσματος τους από τούτο τον κόσμο. Ένοιωθαν πως πλησίαζαν! Δεν θα καθυστερούσαν πλέον. Πλησίαζαν την κορυφή του Μαγικού Βουνού και άρχισαν να βλέπουν την άλλη πλευρά, την απέναντι. Χιλιόμετρα μακριά οι κοιλάδες και πάλι τα άλλα βουνά. Ήταν πια στην κορυφή, ακριβώς απέναντι από την Ανατολή.
Τα πουλιά ήδη είχαν αρχίσει να ξυπνούν, η υγρασία έμοιαζε με πέπλο που την διαπερνούσε το φως, η ατμόσφαιρα έμοιαζε μαγική, αρχέγονη, αρχαιοελληνική, αισιόδοξη, νέα. Ο Ήλιος ήταν έτοιμος να λάμψει στην κοιλάδα, να φωτίσει το Βουνό, τα έλατα, τον ιξό των δένδρων και των φυτών και να ανανεώσει, να δώσει πνοή ζεστή σ' όλους για μια καινούρια ημέρα. Και η ομάδα των στρατοκόπων, λίγο πριν την Ανατολή, ένοιωσε ότι δεν ήσαν μόνοι! Αχνές μορφές και οπτασίες είχαν συγκεντρωθεί μαζί τους, όλοι κοιτώντας προς το μέρος της ανατολής, μορφές που φαίνονταν σαν αναπόσπαστα μέρη του δάσους και του βουνού.
Εκείνη τη στιγμή ένας πελώριος χρυσός και κόκκινος λαμπρός δίσκος ξεπρόβαλλε μέσα από τα νερά του Αιγαίου! Η ομάδα είχε πια γίνει ένα με τις μορφές και τις παλαιές οπτασίες. Πόσο βάρος ένοιωσαν! Τι ήταν αυτοί ν' αντέξουν; Το βάρος της κληρονομιάς ήταν τεράστιο. Αλλά ακριβώς την ώρα που ο ήλιος είχε ανέβει λίγο από τον ορίζοντα λούζοντας στο χρυσό την κοιλάδα και το βουνό, άρχισαν να κάμπτονται από την άνιση σύγκριση των εαυτών τους με τους προγόνους τους. 'Αρχισαν να υποκύπτουν από το βάρος ακριβώς την ώρα που το χρυσό φως είχε περάσει την κοιλάδα και άρχιζε ν' ανεβαίνει πολύ γρήγορα το βουνό και να τους αγκαλιάζει κι αυτούς. Με μια δύναμη αντάξια του παρελθόντος, όλοι σηκώθηκαν, όρθωσαν τα κουρασμένα σώματα και σήκωσαν μαζί και το βάρος του παρελθόντος, την κληρονομιά, την ευθύνη, την γενναιότητα, την καρτερία, το σθένος και την απόφαση του Ανθρώπου. Σήκωσαν το χέρι τεντωμένο προς τον Ήλιο. Χαιρετισμός και έκκληση για βοήθεια από το Φως. Χαίρε Ήλιε! Και η δύναμη όρμησε από την παλάμη των στρατοκόπων, μπήκε σ' ολόκληρο το σώμα τους, στην καρδιά και την ψυχή τους. Για ποιο βάρος μιλούσαμε; Και αυτό και άλλα δύο θα μπορούσαν ν' αντέξουν τώρα. Ήταν μυημένοι κατά τον ελληνικό τρόπο. Έτοιμοι για το δικό τους αγώνα. Αυτόν τον Αγώνα που θα τους έφερνε κοντύτερα με τους αρχαίους προγόνους, και πλησιέστερα με τους μελλοντικούς συνεχιστές. Αυτός ο αγώνας των παραμυθιών και των ηρώων, των μάγων και των σοφών, των πολεμιστών και των παιδιών, που ψιθύριζαν τούτη ακριβώς την ώρα οι κορυφές της Ελάτης στις βαθιές χαράδρες, οι θεόρατοι βράχοι στους αητούς, τα μελισσόπουλα στα λουλούδια και τα άλλα δημιουργήματα της ζεστής πνοής του Ήλιου.
Η Γη μας, Γη των άφθαρτων αερικών και ειδώλων, Πασίχαρος και υπέρτατος Θεός μας είν' ο Απόλλων!
Έτσι γιορτάστηκε εκείνο το Χειμερινό Ηλιοστάσιο στις 22 Δεκεμβρίου του 1996, στο Μαγικό και Μυστικό Βουνό της Αττικής.
Στην κατάβαση η ομάδα σταμάτησε να ξεκουραστεί κοντά στον ναό της Αγίας Τριάδος, κάτω από τη θρυλική καρυδιά. Το δένδρο αυτό - τουλάχιστον επτακοσίων ετών - έχει μια μυστική ιστορία. Το φύτεψε ο πρώτος καλόγερος του μοναστηριού λέγοντας: «Όποιος θα την κόψει αυτή την καρυδιά, θα κοπούν οι μέρες του και θα πεθάνει σ' ένα χρόνο!». Προφητεία και κατάρα μαζί. Για τα παλαιότερα χρόνια δεν είναι γνωστά πολλά πράγματα. Πριν πολλά χρόνια όμως, ένας Μενιδιάτης που έκοψε απ' αυτήν μερικά κλαδιά, πέθανε τον ίδιο χρόνο. Μετά από λίγα χρόνια, ένας άλλος Μενιδιάτης την κλάδεψε για να την ελαφρώσει. Κι αυτός πέθανε σε λίγους μήνες.
Δεν θα μπορούσαμε να φύγουμε από την Πάρνηθα χωρίς να μιλήσουμε για τις νεράιδες του Βουνού, που σχεδόν είναι περισσότερες από τις πηγές του. Τι είναι λοιπόν αυτές οι νεράιδες της Πάρνηθας, αλλά και τι είναι οι νεράιδες γενικά;
Αν και πολλές απ' αυτές τις οντότητες κρύβονται επιμελώς απ' τους ανθρώπους, η ικανότητα να τις "δει" κανείς είναι ικανότητα που έχουμε όλοι. Χρειάζεται όμως υπομονή και επιμονή. Μπορεί να υπάρχουν εκεί που κανείς δεν το φαντάζεται, αλλά και πολύ περισσότερες απ' ό,τι κανείς μπορούσε να φανταστεί. Έχουν πολλές ικανότητες. Αν και αρχικά δεν φαίνονται - τουλάχιστον με την φυσική όραση, τα μέρη που μπορούν να βρεθούν είναι πολύ φυσικά και ορατά. Όσο περισσότερη ώρα περνά κανείς σ' αυτά τα μέρη, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να δημιουργήσει κάποια επαφή.
Αρχικά η παρουσία τους εξηγείται μέσω των πέντε αισθήσεων. Αυτή η επαφή μπορεί να έρθει σαν μυρωδιά, ή να πιάσει κανείς μια κίνηση με την άκρη του ματιού του. Ή να νοιώσεις τα μάτια σου να δακρύζουν λίγο. Μπορεί ν' ακούσεις έναν ελαφρό θόρυβο. Όσο περισσότερο προσέχεις κάτι τέτοιες λεπτομέρειες - δεν έχει σημασία πόσο ελαφρές ή φανταστικές μπορεί να θεωρηθούν - τόσο περισσότερο θα αντιληφθείς την παρουσία τους (επίσης πρόσεξε, γιατί αυτό το φανταστικό δεν ταυτίζεται με το μη αληθινό - δεν είναι συνώνυμα ευτυχώς). Η χρήση ενόρασης, συγκέντρωσης και δημιουργικής φαντασίας θα οδηγήσουν σε υψηλές εμπνεύσεις και καταστάσεις απόλυτης συνειδητοποίησης των παρουσιών αυτών.
Από τις τρεις, η πιο σημαντική είναι η δημιουργική φαντασία. Η βελτίωσή της μπορεί να ανοίξει το πνευματικό περιεχόμενο της φυσικής μας ζωής. Αρχίζουμε να βλέπουμε το πνευματικό περιεχόμενο και τις ενέργειες που περιστρέφονται γύρω από το φυσικό κόσμο συνεχώς. Η ενέργεια που μεταφράζεται από την υπερευαίσθητη στην ευαίσθητη περιοχή της φυσικής ζωής, πρέπει να πάρει σχήμα μορφών για μας, ώστε να μπορέσουμε να εργαζόμαστε μ' αυτές. Ό,τι θεωρούμε "φαντασία" είναι πραγματικότητα, αλλά σε ένα άλλο επίπεδο απ' αυτό που αντιλαμβανόμεθα με τις αισθήσεις μας. Με την δημιουργική φαντασία φτιάχνουμε μια νέα έγχρωμη σχέση σ' αυτόν τον κόσμο.
Ο Διαλογισμός εξάλλου μας βοηθά να ενεργοποιήσουμε αυτές τις μορφές, αλλά και να συνειδητοποιήσουμε καινούριες ικανότητες του μυαλού μας. Ο διαλογισμός επηρεάζει τη δραστηριότητα του δεξιού μας εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Διά μέσου αυτού "βλέπουμε" πράγματα τα οποία μπορεί να είναι φανταστικά, τα οποία υπάρχουν μόνο στα "μάτια" του νου ή επαναφέρουμε αντικείμενα - κάλλιστα αληθινά - από τις ατομικές μας μνήμες. Βλέπουμε πως διάφορα πράγματα υπάρχουν στο διάστημα και πως διάφορα πράγματα συμπορεύονται ως σύνολο. Βλέπουμε αυτά που μπορεί να είναι κρυμμένα, ονειρευόμαστε, και έχουμε ξαφνικές λάμψεις ενόρασης. Το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου είναι πραγματικά ένας κατ' ευθείαν τρόπος να οδηγηθεί κανείς σε πιο βαθιά επίπεδα του ασυνειδήτου, όπου αρχαίες μνήμες έχουν αποθηκευθεί.
Πώς μπορούμε να διακρίνουμε με σιγουριά αν αυτό που έχουμε σαν εμπειρία είναι ανταύγεια της δημιουργικής μας φαντασίας ή μια επαφή με ορισμένες οντότητες; Με το ακόλουθο "πείραμα" θα αρχίσετε να ανοίγετε τις σκέψεις σε μια πιθανότητα επαφής με διάφορες "παρουσίες". Αν μπορείτε να απαντήσετε "ναι" σε κάποια από τις ακόλουθες ερωτήσεις, τότε ήδη είχατε την εμπειρία μιας επαφής και δεν το αντιληφθήκατε.
1. Έχετε αντιληφθεί ποτέ μια λάμψη ή μια κίνηση με την άκρη του ματιού σας, που δεν μπορέσατε να την εξηγήσετε;
2. Έχετε δει λάμψεις από φως γύρω από τα φυτά και τα λουλούδια του σπιτιού σας;
3. Όταν είχατε βρεθεί έξω στην εξοχή νοιώσατε ποτέ σαν τα ίδια τα δένδρα να σας παρακολουθούν;
4. Έχετε ποτέ νοιώσει έντονα τη μυρωδιά ενός δένδρου ή λουλουδιού, ξαφνικά ενώ περπατάτε;
5. Νοιώσατε ποτέ ανασφαλείς στην σοφίτα, στο υπόγειο ή σε κάποιες σκοτεινές περιοχές του σπιτιού σας;
6. Σαν παιδί, θυμόσαστε εάν έπρεπε να κλείσετε την ανοιχτή ντουλάπα σας πριν πάτε να κοιμηθείτε;
7. Έχετε παρατηρήσει ποτέ ένα παιδί να συνομιλεί μ' ένα φανταστικό του φίλο;
8. Έχετε ποτέ παρατηρήσει παιδιά στο παιχνίδι, να μιλούν στον εαυτό τους, ιδίως όταν παίρνουν μέρος σε εκδρομές στην εξοχή;
9. Βρίσκετε ότι, μιλώντας στα φυτά σας, τα βοηθάτε να μεγαλώσουν;
10. Έχετε ποτέ περπατήσει σ' ένα ανοικτό λιβάδι, νοιώθοντας ιστούς αράχνης στο πρόσωπο σας; (οι ιστοί της αράχνης δεν υπάρχουν στο ύψος του προσώπου ενός ανθρώπου που περπατά σε ανοικτό λιβάδι)
11. Έχετε ποτέ ακούσει μουσική ή τραγούδι από μια άγνωστη "πηγή";
12. Στα όνειρα σας βλέπετε συχνά, δάση, ρυάκια και λιβάδια;
13. Έχετε ποτέ συνειδητοποιήσει την παρουσία μιας γριάς γυναίκας έξω στην ύπαιθρο, που όταν γυρίσατε προς τα πίσω για να την δείτε εκείνη είχε εξαφανιστεί;
14. Έχετε ποτέ βρεθεί στην εξοχή καθισμένος κάπου και σας έρχεται η επιθυμία να τραγουδήσετε ή να μουρμουρίσετε κάποιο σκοπό; Ενώ την ίδια ώρα τα διάφορα ζώα έρχονται πλησιέστερα προς εσάς;
15. Έχετε ποτέ παρατηρήσει πράγματα στο σπίτι σας να έχουν εξαφανιστεί ή τοποθετηθεί μυστηριωδώς αλλού;
16. Βρήκατε ποτέ τον εαυτό σας σε κάποια εκδρομή να νοιώθει πολύ νυσταγμένος;
17. Προβλέπετε ποτέ αλλαγές στις καιρικές συνθήκες πριν δείτε κανένα σημάδι αλλαγής;
18. Μήπως οι ευνοούμενες ώρες της ημέρας είναι η αυγή ή το λυκόφως; Ευνοούμενες εποχές, το φθινόπωρο ή η 'Ανοιξη;
Εάν έχετε απαντήσει έστω και ένα "ναι", η επόμενη εκδρομή σας στην Πάρνηθα θα είναι μια εμπειρία. Για να κάνω αυτήν την εμπειρία πιο σημαντική, σας λέω και τα ακόλουθα:
Σημάδια παρουσίας οντοτήτων:1. Ένα ξαφνικό τρεμούλιασμα ή "ψιθύρισμα" των φύλλων των δένδρων και των φυτών, ενώ δεν υπάρχει αέρας.
2. Ένας μικρός ανεμοστρόβιλος.
3. Το σκύψιμο του χορταριού χωρίς αιτία.
4. Ξαφνικές και ανεξήγητες ριπές αέρα και ανατριχίλες όταν είστε μόνοι στην εξοχή.
5. Η αίσθηση ενός εντόμου να περπατά στα μαλλιά σας, όταν δεν υπάρχει κανένα.
6. Κύκλοι στο νερό μιας λακκούβας ή μικρής λίμνης, χωρίς καμμιά προφανή αιτία.
7. Φορές που γελάτε χωρίς αιτία και έλεγχο.
8. Ένα ανεξήγητο χάσιμο χρόνου.
Οι καλύτερες ώρες για τέτοιου είδους πειράματα:1. Αυγή
2. Δειλινό
3. Μεσημέρι
4. Μεσάνυχτα
5. Ημερομηνίες ίσης μέρας και ίσης νύχτας
6. Ηλιοστάσια
Οι καλύτερες τοποθεσίες για "επαφή":1. Εκεί που τα ρυάκια γίνονται διχαλωτά.
2. Εκεί που χωρίζεται ο δρόμος.
3. Ακρογιαλιές
4. Όχθες λιμνών
5. Φυσικοί φράκτες
6. Νησιά
7. Πηγές
8. Σκάλες, προθάλαμοι
9. Δεξαμενές
10. Δάση
11. Παλαιά δένδρα
Μέθοδοι και τρόποι κλήσεως των παρουσιών:1. Παραμονή στο ύπαιθρο επ' αρκετόν.
2. Διαλογιστείτε ενώ είστε κάτω από δένδρα και δίπλα σε πηγές.
3. Έχετε πολλά φυτά μέσα στο σπίτι.
4. Συνειδητά βοηθήστε στην σωτηρία της Φύσης.
5. Ασχοληθείτε με δημιουργικές κινήσεις.
6. Αφήστε μια γωνιά του κήπου σας ελεύθερη, ώστε η χλωρίδα να φυτρώσει άγρια και ανεξέλεγκτη.
7. Αντλήστε δύναμη και αισιοδοξία από ένα δένδρο ακουμπώντας το.
Οι νεράιδες στην Πάρνηθα πρέπει να προτιμούν το καλοκαίρι, όσο για τις ώρες προτιμούν αυτές που ανέφερα πιο πάνω. Παλιά, ακόμη και οι γονείς των παιδιών που θα πήγαιναν εκδρομή, τους έλεγαν να μην κοιμηθούν σε ίσκιο δένδρου σε μερικές από τις κορυφές, γιατί θα "σηκωθούν Νεράιδες και θα τους πάρουν την λαλιά και το μυαλό". Γι' αυτό τα παιδιά των γύρω περιοχών που έκαναν τρέλες, τα αποκαλούσαν "Νεραϊδοπαρμένα". Οι Νεράιδες έκαναν την εμφάνιση τους σ' αυτόν που κοιμόταν στην Πάρνηθα δίπλα στις πηγές, ως όμιλος γυναικών νέων, ασπροντυμένων που χορεύουν και στροβιλίζονται γύρω του. Τραγουδούν πολύ μελωδικά και μερικές από αυτές παίζουν τον αυλό του Πάνα.
Η αντίδραση των ανθρώπων συνήθως συνοδεύεται με σοκ, προσωρινή παράλυση - από φόβο - και βέβαια μένουν άφωνοι. 'Αλλοτε οι Νεράιδες - πλάσματα εύθυμα και ζωηρά - θέλουν να παίξουν με τον επισκέπτη. Πάει ο άνθρωπος να πιει νερό από την πηγή, σκύβει και το νερό ξαφνικά χάνεται. Κάνει να φύγει και το νερό έρχεται πάλι. Το "παιχνίδι" αυτό κρατάει πολύ ώρα, ανάλογα με τη διάθεση τους. Κάποτε στην βρύση της Κιθάρας (ύψος 520 μ.) που είναι ίσως μια από τις ωραιότερες, το νερό έβγαινε πολύ και ορμητικό από τα βράχια, και χύνονταν με βουητό σε μια λιμνούλα που είχε το τέλειο σχήμα μιας κιθάρας - από την λιμνούλα βγήκε και το όνομα. Εκεί πρέπει να είναι το αγαπημένο σημείο των Νεράιδων. Εκεί, επισκέπτες που έφταοαν το μεσημέρι ενός ζεστού Μαΐου, είδαν μια γυναίκα πολύ όμορφη να χτενίζεται δίπλα στα νερά και να τραγουδά. Δεν έδειξε να ενδιαφέρεται γι' αυτούς ή να τους πρόσεξε, παρά μόνο όταν κάποιος της μίλησε. Τότε γύρισε προς το μέρος της φωνής και τους χαμογέλασε. Και ακολούθως έφυγε αμίλητη προς τους θάμνους και τα δένδρα χωρίς άλλη αντίδραση.
Το Μαγικό Βουνό - η Πάρνηθα - και συγκεκριμένα τα 38.400 στρέμματά της ανακηρύχθηκαν το 1961 ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ. Δυστυχώς όμως, μια σειρά από οικοδομήσεις (ξενοδοχείο - καζίνο - στρατιωτικές εγκαταστάσεις) αλλοιώνουν την εμφάνιση και τον χαρακτήρα του. Μαζί με το ξενοδοχείο, που δεν έχει βέβαια θέση σ' έναν Εθνικό Δρυμό, έγινε και κάτι άλλο: έκλεισε η πρόσβαση (ή μήπως τη διατηρούν; ) σε μια υπόγεια σπηλιά από την οποία ξεκινούσε άνετη τοξοειδής στοά προς το εσωτερικό του βουνού, έχοντας διεύθυνση ΝΔ. Ήταν εκεί ακριβώς που χτίστηκε το ξενοδοχείο. 'Αλλα κτήρια, τα οποία δεν φαίνονται τουλάχιστον από την πλευρά που ανεβαίνει κανείς οδικά στο βουνό, για άγνωστους λόγους έχουν εγκαταλειφθεί (Σ.Ε.Γ.Α.Σ.)
Όσοι από τους Αθηναίους δεν έχουν ανεβεί ποτέ στο Μαγικό Βουνό (δεν θά 'πρεπε να υπάρχει κανείς) ας το επιχειρήσουν και σαν πρώτη επίσκεψη ας ξεκινήσουν από την Αγ. Τριάδα (αφού βέβαια εγκαταλείψουν τα αυτοκίνητά τους στην Αθήνα και ανεβούν με λεωφορείο (!) γιατί αλλιώς δεν θα ΔΟΥΝ το βουνό) που είναι ακριβώς 1.000 μ. υψόμετρο. Ας ακολουθήσουν τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς τις εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις του Σ.Ε.ΓΑ.Σ. (20 λεπτά). Στην αρχή του δάσους ακολουθούμε το μονοπάτι που παρακάμπτει την κορυφή της Κυράς (1.160 μ.) και με φορά προς το Νότο κατευθυνόμαστε προς το εκκλησάκι του Αη-Γιώργη στην κορυφή του ομώνυμου Ρέματος (40 λεπτά). Μετά ακολουθούμε Δυτική κατεύθυνση (μα και βέβαια η πυξίδα είναι απαραίτητη!) και κατεβαίνουμε το ρέμα της Κορομηλιάς ανάμεσα στις δύο βουνοκορφές (983 μ. και 971 μ.) με το ίδιο όνομα. Συναντάμε ένα πλάτωμα (20 λεπτά) όπου αντικρίζουμε μια εγκαταλελειμμένη στάνη και την αρχή του μονοπατιού (στα δυτικά) με θαυμάσια θέα προς τις πλαγιές του 'Αρματος (884 μ.) και το ρέμα της Γιαννούλας (η κατάβασή του είναι ίσως από τις ωραιότερες και πιο δύσκολες διαδρομές της Πάρνηθας). Το βόρειο τμήμα του μονοπατιού που διακλαδίζεται προς το Σπήλαιο του Πάνα (σε 40 λεπτά) δεν είναι πολύ ομαλό, ενώ το νότιο κατεβαίνει προς την πανέμορφη τοποθεσία (40 λεπτά) που βρίσκεται η πηγή Ταμίλθι, στα 700 μ. υψόμετρο. Από εκεί σε 50 λεπτά κατάβαση συναντάμε το δασικό δρόμο που οδηγεί στη Φυλή (το χωριό) και από 'κεί βέβαια με το λεωφορείο γυρίζουμε στο 'Αστυ της Παλλάδος!
Αφού οι κάθε λογής «προοδευτικοί», αριστερο-δεξιο-μεσαίοι ευρωλιγούρηδες, ψοφοδεείς αφελληνισμένοι μειονεκτικοί γραικύλοι, «πολυπολιτισμικοί» εξουσιαστές, διαπλεκόμενοι με τα οικονομικο-πολιτικά διεθνή νεοταξικά συμφέροντα και λυμαινόμενοι την εξουσία, τα μέσα και την προπαγάνδα παντού σήμερα, η κατεστημένη αυτή ελίτ, επιβάλλονται δικτατορικώς και περιφρονούν θρασύτατα την θέληση και την ψυχή των Ελλήνων, της μεγάλης πλειονότητος των Ελλήνων, τι απομένει;
